Een narcistische vader: wat betekent dat voor jou?

narcistische vader featured

Denk jij dat je een narcistische vader hebt? Dan wil je vast meer weten. Het is nu eenmaal niet niks als die gedachte in je hoofd rondzingt. Hoe je een narcistische vader herkent, welke invloed hij op jou heeft en hoe je met hem omgaat, lees je in dit artikel. 

👉 Heb jij te maken met een narcist? Bekijk mijn cursus voor slachtoffers van narcistisch misbruik.

De narcistische persoonlijkheidsstoornis 

Voordat ik specifiek inga op narcistische vaders, is het handig als je wat voorkennis hebt over narcisme. Er zijn verschillende vormen van narcisme. De bekendste (en de meest herkenbare) vorm is grandioos narcisme. 

Als iemand lijdt aan grandioos narcisme, heeft hij over het algemeen veel behoefte aan bewondering. De wereld draait om hem en de rest is niet belangrijk. Een narcist is niet in staat empathie te voelen voor zijn medemens. 

Bovendien buit hij anderen uit en heeft hij het gevoel boven de ander te staan. 

Als ik narcisme zo omschrijf, lijkt het vrij gemakkelijk om het te herkennen. Toch is de praktijk weerbarstiger. Narcistische kenmerken zijn niet bij iedereen op dezelfde manier aanwezig. Er zijn bijvoorbeeld ook narcisten die juist heel empathisch lijken. 

Daarnaast is er nogal een verschil tussen iemand die narcistische trekken vertoont en iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Als je lichte narcistische trekjes bij iemand ziet, wil dat niet meteen zeggen dat hij aan een stoornis lijdt. 

Narcisme wordt pas echt een groot probleem als er sprake is van narcistisch misbruik. Andere mensen worden dan de dupe van de onredelijke verwachtingen van de narcist. 

Geen eigen diagnose stellen

Als je vader narcistisch lijkt te zijn, is het goed kritisch te kijken naar de kenmerken die hij vertoont. Is hij werkelijk een narcistische vader? Of heeft hij vooral een meer dan gezonde dosis zelfvertrouwen? 

Ik wil je vragen niet zomaar zelf een diagnose te stellen. Ook al heeft je vader jou opgevoed en denk je hem helemaal te begrijpen, alleen een therapeut is in staat je vader te diagnosticeren. 

Wat je wel kunt doen? Kritisch kijken naar zijn gedrag. En naar de gevolgen die zijn gedrag voor jou hebben gehad. 

  • Moest jij opgroeien met een vader die een ster was in manipuleren?
  • Heb jij in je volwassen leven nog steeds moeite met de manier waarop je vader zijn eigen belang voor dat van jou en de rest van het gezin plaatste? 
  • Was wat je deed nooit goed genoeg?     
  • Kon je je eigen doelen niet nastreven, omdat je vaders wil wet was?

Dan kan het sowieso geen kwaad de relatie met je vader eens goed onder de loep te nemen. Vraag desnoods een coach of therapeut je daarbij te helpen. 

Kenmerken van narcistische vaders

Ondanks dat je niet zomaar zelf kunt bepalen of je vader een narcist is, wil ik je wel een aantal typische kenmerken meegeven waaraan je narcistische ouders kunt herkennen. Ik heb het dan vooral over de grandioze narcist, zoals ik die al eerder in dit artikel omschreef. 

Over de verborgen narcist lees je in dit artikel meer: 15 kenmerken van verborgen narcisme 

A. Je vader vindt zichzelf het belangrijkst

Voor een narcistische vader is maar één ding belangrijk: hijzelf. Hij is egocentrisch en heeft een constante behoefte aan bewondering. 

Mijn cliënte Nynke had het onlangs over haar narcistische vader. Ze vertelde me over haar jeugdjaren, waarin haar vader vooral aan zichzelf dacht. Hij gaf geld uit als water, maar kon het nooit accepteren als zijn vrouw een nieuw paar schoenen wilde. 

Ook op andere vlakken was de liefde ver te zoeken. Als andere vrouwen interesse in hem toonden, ging hij daar eerder op in dan dat hij schuldgevoelens naar Nynkes moeder had.  

Maar wat Nynke het meest is bijgebleven, is de manier waarop hij met haar en zijn andere dochters omging. De meiden moesten altijd netjes gekleed zijn. Als er bezoek was, liet Nynkes vader altijd blijken hoe trots hij op hen was. Maar zodra het bezoek weg was, begon hij tegen hen te schreeuwen dat ze zich niet goed hadden gedragen. 

Kortom: Nynke en haar zussen waren vooral goed pronkmateriaal. Hun vader moest immers laten blijken hoe succesvol hij als familieman was. Maar echte genegenheid voor zijn kinderen voelde hij niet. Het ging allemaal alleen maar om hem.

 

B. Kritiek ontvangen is niet aan hem besteed

Met kritiek kan een narcistische vader niet omgaan. Tenminste, met kritiek ontvangen. Kritiek geven kan hij daarentegen als de beste. Maar o wee als je moeder durft te zeuren over het feit dat hij de was niet in de wasmand heeft gedaan. Dan krijgt ze direct de wind van voren. 

Een narcist kan over het algemeen niet goed tegen commentaar. Het betekent namelijk dat iemand twijfelt aan zijn kundigheid. Het maakt niet uit op welk gebied. 

Nynke deelde dit over haar vader: “Ik weet nog dat mijn vader een keer ontzettend chagrijnig thuis kwam van zijn werk. Zijn baas had hem op een fout in één van zijn dossiers gewezen. Toen mijn vader thuis kwam, begon de tirade. Fouten? Die maakte mijn vader natuurlijk niet…”

Nynke vervolgt: “De volgende dag zou hij wel eens even met zijn baas bespreken hoe die fout daar was gekomen. Daar moest vast zijn secretaresse voor verantwoordelijk zijn.” 

Uit de ervaring van Nynke blijkt precies wat een narcist doet als hij commentaar krijgt: hij schuift de schuld gauw op iemand anders af.

Dat haar vader goed kritiek kon geven, weet Nynke ook nog wel: “Ik kreeg de schuld van alles tijdens mijn jeugd. Bovendien was niets goed genoeg; zelfs niet die negen die ik ooit voor een moeilijk natuurkundeproefwerk haalde.”

“Tegenover de buitenwereld deed hij alsof we de beste en leukste kinderen van de wereld waren, maar was hij alleen met zijn eigen kinderen? Dan liet hij het tegendeel blijken. Ik heb niet echt met veel liefde van mijn vader kunnen opgroeien.” 

C. Hij heeft zijn emoties niet onder controle

Een narcistische vader lijkt voor de buitenwereld misschien een stabiel, fijn familiemens. Helaas is het tegendeel meestal waar. Achter gesloten deuren komt zijn ware aard naar boven. Wat voorbeelden:

  • Hij scheldt je de huid vol als je per ongeluk wat water op de vloer morst.
  • De bom barst ineens als de avondmaaltijd te lang op zich laat wachten.
  • Hij doet je fysiek pijn omdat je te laat thuiskomt na een avondje stappen. 

Je ziet het: lichamelijk en emotioneel mishandelen is een narcistische vader niet vreemd. Over zijn eigen gevoelens praat hij nooit, maar uit zijn gedrag wordt pijnlijk duidelijk dat hij niet de meest stabiele persoon is. 

manipulatie herkennen

D. Hij was in je jeugd veel afwezig

Hoe aanwezig was jouw vader in je jeugd? En als hij al thuis was, hoe aanwezig was hij dan echt? Bemoeide hij zich met je opvoeding? Of liet hij al het werk aan je moeder over? 

Een narcistische vader heeft de neiging veel afwezig te zijn, zowel mentaal als fysiek. Zijn gezin staat zeker niet op de eerste plaats; dat staat hij zelf. 

Dus als er buiten de deur iets leukers te doen is, zal het drukke gezinsleven hem er niet van weerhouden te gaan. Integendeel. 

Die afwezigheid maakte Nynke ook mee: “Als mijn vader al thuis was, zat hij in z’n studeerkamer. In mijn jeugd zocht ik hem daar wel eens op. Bijvoorbeeld om uit te huilen als een vriendinnetje onaardig was geweest. Nu, als volwassen dochter, kijk ik wel uit. Met mijn vader valt niet te praten over emotionele zaken.”

Welke invloed heeft een narcistische ouder?

Als je met een narcistische vader bent opgegroeid, kan dat nogal wat nare gevolgen hebben. Hieronder beschrijf ik daar wat voorbeelden van. 

1. Je cijfert jezelf weg

De kans is groot dat je door je narcistische vader nogal wat dingen opgeeft of al opgegeven hebt. In feite doe je er alles aan om hem tevreden te houden. 

Had hij geen zin om je iedere week naar tennis te brengen? Dan vond je, vanuit loyaliteit richting hem, tennis na een tijdje vast niet meer leuk. 

Keurde je vader je relatie niet goed? Dan maakte jij het uit. Ook die stapavondjes met vrienden gaf je steeds vaker op, zodat je vader niet meer kwaad kon worden omdat je te laat thuis kwam. 

Met andere woorden: je loopt je hele leven al op eieren om je vader tevreden te houden.

2. Je hebt je eigen identiteit niet kunnen ontwikkelen

Omdat je vader altijd zo’n duidelijke stempel drukte op wat wel en niet goed was, heb jij nooit kunnen ontdekken wie je zelf eigenlijk bent. Dat maakt dat je minder makkelijk keuzes kunt maken en dat je je gedrag vooral afstemt op de wensen van anderen. 

Ben je de dochter van een narcistische vader? Grote kans dat je vader je onzeker heeft gemaakt over je uiterlijk of bijvoorbeeld je gewicht. Die onzekerheid neem je ook in je volwassen leven mee, waardoor je minder makkelijk relaties aangaat. 

3. Vertrouwen is een issue

Als je opgroeit met een narcistische ouder, bouw je niet zo snel een vertrouwensband op. Je zelfvertrouwen blijft laag, omdat je het nooit goed genoeg doet. 

Maar ook je vertrouwen in andere mensen kan zich nooit volledig ontwikkelen. Je hebt immers van jongs af aan geleerd dat mensen een eigen agenda hebben; dat manipuleren de norm is. 

4. Je hebt zelf een relatie met een narcistisch persoon

Het klinkt misschien gek, maar als je grootgebracht bent door een narcistische vader, is de kans groot dat je in je relaties ook bij narcisten uitkomt. 

Dat heeft te maken met loyaliteit. Als je kiest voor een narcistische man, blijf je loyaal aan de man die je heeft grootgebracht. Dat hoeft overigens geen bewuste keuze te zijn. 

Bovendien is het gedrag van je narcistische partner het gedrag dat je kent. Nog een reden om je thuis te voelen; of je relatie nu gezond is of niet.

Narcistische ouders: hoe ga je ermee om?

In elke andere situatie zou ik zeggen dat je een narcist het beste helemaal uit de weg kunt gaan. Een narcist verandert namelijk niet. Als het echter om je vader gaat, ligt dat gecompliceerder. 

Ondanks dat je narcistische vader niet op dezelfde manier van jou houdt als jij van hem, blijft hij nog wel je vader. Zoek dus een manier waarop je wel contact met hem kunt hebben, maar op een manier die jou minder raakt. 

Een andere boodschap die ik je mee wil geven: het is niet jouw schuld dat je vader op deze manier met je omgaat. Jij kunt er niets aan doen dat je vader narcistische eigenschappen heeft.

Ten slotte wil ik je erop wijzen dat je er niet alleen voor staat. Als je niet meer weet wat je met je gevoelens aan moet, als je zelfvertrouwen een flinke deuk heeft opgelopen of als je simpelweg de pijn ervaart van een afwezige vader… Zoek hulp.

Jij verdient het om je zelfvertrouwen terug te krijgen, om je eigen doelen na te streven en je negatieve gevoelens om te zetten in positieve. Een goede coach of therapeut helpt je daarbij. 

Wat vind jij het lastigst aan ouders hebben die narcistisch zijn? 

Ben je het zat om gevangen te zitten in een giftige relatie met een narcist?

Overwin narcistisch misbruik en vind je weg naar vrijheid en zelfvertrouwen

Ontdek hoe de narcist je in zijn greep houdt

Begrijp waarom loslaten zo ingewikkeld is

Hervind je zelfvertrouwen en vrijheid

Lees verder over deze cursus
Astrid de Haan, eigenaar
van Leven Vol Lef

1 gedachte over “Een narcistische vader: wat betekent dat voor jou?”

  1. Ik heb het er nog steeds moeilijk mee dat, ondanks alle pogingen om positief te blijven in het leven en sta hier 57 jaar in, ik sexueel ben misbruikt door vader en broer, niemand dit au serieux nam. Toen ons moeder dit vernam, moest ik dit gaan biechten. Mijn dochter manipuleert me nu ook daar mijn man geen respect toonde ,want was 23 jaar lang alcoholverslaafd, toonde ook geen enkele vorm van respect naar mij,als onze dochter over mijn grenzen ging. Onze dochter heeft nu een vrouw die ook op ons neerkijkt, wil overal een vinger in de pap, wil dat wij in alles volgen, geeft kritiek op alles wat we zijn en doen. Beslist zomaar dat we zogezegd willen breken en geeft ons steeds een schuldgevoel. Het is nooit goed genoeg. Zij wil steeds geadoreerd worden, maar gunt ons niets van kleine vorm van enegie. Ik raak mijn positieve kijk op het leven kwijt.

    Beantwoorden

Plaats een reactie