De kenmerken van narcisme herkennen

Zou jij een narcist meteen herkennen? Met andere woorden: weet jij wat de kenmerken van narcisme zijn?  In deze blog neem ik je mee in de wereld van het narcisme. Zo weet jij iemand met narcistische trekjes in de toekomst moeiteloos te ontmaskeren.

👉 Heb jij te maken met een narcist? Bekijk mijn cursus voor slachtoffers van narcistisch misbruik.

De definitie van narcisme

Volgens het woordenboek is een narcist iemand die een ziekelijke liefde voor zichzelf heeft. Dat klinkt niet erg gezond. En dat is het in feite ook niet. Het lukt iemand met een narcistische persoonlijkheid bijvoorbeeld niet een diepgaande, emotionele relatie met iemand aan te gaan. Ook echte intimiteit is een brug te ver. 

Een aantal woorden die passen bij iemand met narcistische trekken zijn:

  • grootheidswaanzin
  • egoïsme
  • het middelpunt van de belangstelling
  • eigen gewin

DSM

Of iemand een psychiatrische aandoening heeft, kan worden bepaald met behulp van de DSM-V. DSM staat voor ‘Diagnostic and Statistical Manual of Mental disorders’. De V staat voor 5; op dit moment wordt gewerkt met de 5e uitgave van het handboek. 

In de derde en vierde uitgave van de DSM werd de narcistische persoonlijkheidsstoornis gedefinieerd als een op zichzelf staande stoornis. In de laatste editie is de narcistische persoonlijkheidsstoornis onderdeel geworden van een bredere stoornis. Iemand met een groot aantal narcistische trekken valt nu onder het antisociale of psychopathische type.

Lees tip: Wat kun je doen wanneer je moeder een narcist is?

Verschillende gradaties

Narcisme komt in veel verschillende gradaties voor. In de DSM werden bijvoorbeeld 9 kenmerken genoemd. Alleen als iemand 5 of meer van deze kenmerken bezat, sprak men in de DSM-IV van een narcistische persoonlijkheidsstoornis. 

Dat wil dus ook zeggen dat niet iedereen die narcistische trekjes heeft, meteen een persoonlijkheidsstoornis heeft. En daarmee zeg ik ook dat je niet alle narcisten over 1 kam moet scheren. De mate waarin een narcist kan veranderen heeft hier dan ook direct mee te maken.

Verder is het goed te weten dat narcisten er niet zelf voor kiezen onderstaande kenmerken te bezitten. Meestal is hun gedrag onderdeel van een complexere problematiek waar ze niet altijd iets aan kunnen doen. Emotionele verwaarlozing in de kindertijd kan bijvoorbeeld leiden tot de ontwikkeling van een narcistische persoonlijkheidsstoornis in de vroege volwassenheid. Dat betekent natuurlijk niet dat narcistisch gedrag daarmee zomaar goed te praten is. 

Lees tip: Leer de narcistische vrouw te herkennen.

Verschillende vormen van narcisme 

Niet alleen kent narcisme meerdere gradaties; er zijn ook meerdere vormen te onderscheiden. Zo heb je aan de ene kant het grandioos narcisme en aan de andere kant het kwetsbare narcisme. Daarnaast is er nog de agressieve narcist

Een grandioze narcist (ook wel ‘openlijke narcist’ genoemd) hecht totaal geen waarde aan de mening van anderen. Hij gaat puur voor zijn eigen gewin. Een agressieve narcist zet waar nodig ook nog agressief gedrag in om zijn doel te bereiken.

Lees ook: Wat zijn kenmerken van verborgen narcisme?

De kwetsbare narcist gedraagt zich op tegengestelde wijze. Hij zet zich ogenschijnlijk belangeloos in voor anderen. Toch zit daar maar 1 ding achter: deze persoon heeft bewondering nodig om zijn gekwetste innerlijk te helen. 

13 kenmerken van een narcist 

Maar hoe herken je nu iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis? Want pas als je deze complexe vorm van manipulatie kan herkennen, weet je hoe je ermee moet omgaan. 

Bij mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis zie je de volgende kenmerken nogal eens terugkomen. Niet altijd allemaal en in even hevige mate, dus houd je ogen goed open!

Leestip: Hoe kun je het best omgaan met een narcistische ex?

1. Charismatisch en extravert

Eén van de belangrijkste narcistische persoonlijkheidsstoornis kenmerken is charisma. Omdat een openlijke narcist totaal geen boodschap heeft aan de mening van anderen, voelt hij geen gêne. Hij is ervan overtuigd dat hij de bijzonderste persoon op de wereld is en straalt dat ook uit. 

Dit charisma is in eerste instantie erg aantrekkelijk. Vooral omdat een narcist makkelijk contact maakt en in het begin oprechte interesse lijkt te tonen. Pas als je de narcistische persoon beter leert kennen, merk je dat die flair ook z’n negatieve kanten heeft. Jij bent bijvoorbeeld niet de enige aan wie hij zijn ongeremde en extraverte kant laat zien. Bovendien blijkt de wereld uiteindelijk toch alleen om hem te draaien.

2. Behoefte aan aandacht en bewondering

Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis voelt een grote behoefte om constant bewonderd te worden. Eigenlijk alle keuzes die hij maakt, worden bepaald door de opbrengst ervan. 

De honger naar bewondering is zelfs zó groot, dat je van een verslaving kan spreken. Zonder al die aandacht kan een narcist eigenlijk niet leven. Hij heeft dan ook onredelijke verwachtingen van de wereld om hem heen. En krijgt hij niet wat hij wil? Dan wordt agressief gedrag niet geschuwd. 

3. Uiterlijk is belangrijk 

Een narcist besteedt bovenmatig veel aandacht aan zijn uiterlijk. Zijn knappe voorkomen is een middel om zijn doel te bereiken: aandacht. Er zijn dan ook veel mensen die onder de indruk raken van die looks.

4. Kortstondige, oppervlakkige relaties

Echt diepgaande, intieme relaties gaan mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis niet aan. Ze zijn er simpelweg niet toe in staat. Veel liever houden ze het bij relaties die draaien om fysieke aantrekkingskracht, status en gezien worden. 

Lees ook: Manipulatie in je relatie leren herkennen.

5. Zelfverzekerd en arrogant voorkomen

Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis vertellen anderen te pas en te onpas hoe geweldig ze wel niet zijn. Ze hebben het gevoel bijzondere rechten te bezitten en dwingen daarom bepaalde privileges af. De wereld draait om hen en om niemand anders. Want iemand met zo’n getalenteerde persoonlijkheid moet toch als een koning behandeld worden, vinden ze. 

6. Weinig empathisch

Die zelfverheerlijking brengt direct een gebrek aan empathie met zich mee. Wat een ander voelt, is totaal niet belangrijk. 

Als je eens probeert je eigen struggles neer te leggen bij de immer klagende narcist, wuift hij jouw sores direct weg. Er zijn ergere dingen in de wereld, vindt hij. Bijvoorbeeld de aandelen in zijn portefeuille die de laatste dagen enorm in waarde zijn gedaald. 

7. De wereld draait om hem

Op waardering voor je inzet hoef je al helemaal niet te rekenen als je samenwerkt of -leeft met een narcist. Hoe hard je ook rent voor hem, een compliment kan er niet af. Sterker nog, als er toch eens iets misgaat, ben jij vaak degene die het moet ontgelden. 

Lees ook: Hoe kun je omgaan met aan narcistische baas?

Het imago van een narcist is voor de persoon in kwestie vele malen belangrijker dan de vraag hoe zijn gedrag voor jou is. Sterker nog, die laatste vraag bestaat amper voor hem. 

8. Zet ander in voor eigen gewin

Bij een narcist staan zijn eigen doelen altijd op de eerste plaats. Hoe hij die doelen bereikt, is hem om het even. Zolang hij er zelf maar niet slechter van wordt. En dat is slecht nieuws voor de mensen om hem heen. Waar hij maar kan, spant een narcist anderen voor zijn karretje. Om het vuile werk op te knappen bijvoorbeeld. Dat een ander daarmee benadeeld wordt, is in zijn beleving totaal niet relevant.

Leestip: Leer meer over hoe een narcist met geld om gaat.

9. Emoties van anderen zijn lastig

Over emotionele zaken heeft iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis het liever niet. Neem bijvoorbeeld Koen. Hij is nu 2 maanden samen met zijn vriendin Janna. 

Janna voelt een extreme bewondering voor Koen en dat doet hem goed. Maar zodra Janna in emotionele momenten begint over de moeilijke relatie die ze met haar vader heeft, wordt Koen boos. “Je laat onze mooie romance toch niet door dat gezeik met je vader verpesten?”, roept hij dan. Ruimte voor Janna’s gevoel is er totaal niet. 

10. De ander heeft het altijd gedaan

Een narcist zal nooit erkennen dat hij zelf een fout heeft gemaakt. Zelfs niet als er bewijs voor is. Hij ziet zichzelf in dat soort situaties altijd als het slachtoffer. En gek genoeg weet hij altijd zo’n draai te geven aan de situatie, dat de mensen om hem heen echt gaan denken dat hij gelijk heeft. 

11. Controle en macht zijn belangrijk

In het leven van de narcist staat bewondering centraal. Daarom zal een narcist er alles aan doen om bijvoorbeeld in relaties de controle te behouden. Want stel nu dat zijn partner bij hem weggaat? 

Leestip: Loskomen van een narcist.

Op het moment dat een narcistisch persoon dreigt de controle te verliezen, steekt jaloezie de kop op. Met zijn mooie praatjes speelt hij in op het geweten van zijn partner en claimt hij zijn machtspositie. 

12. Beloftes niet nakomen

Het is voor een narcist helemaal niet moeilijk om te liegen of zijn beloften niet na te komen. Nogmaals, alles staat in het teken van eigenbelang. Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis kunnen wat dat betreft vergeleken worden met pathologische leugenaars. Op het moment dat de leugens succes hebben, kunnen ze op den duur een dwangmatig karakter krijgen.

​​

13. Kritiek is uit den boze

Zelfreflectie is een narcist onbekend. Hij doet alles namelijk altijd goed. In zijn ogen dan. Durf je dat tegen te spreken, dan begeef je je op glad ijs. Hoogstwaarschijnlijk geeft de narcist je de wind van voren als je iets op zijn gedrag hebt aan te merken. Sterker nog, je kan een extreme woede-uitbarsting verwachten. Want wie ben jij nu helemaal om aan hem te twijfelen?

Herken een narcist en geef je grenzen aan

Ik hoop dat je met bovenstaande kenmerken in staat bent een narcist voortaan te herkennen. Als je weet dat iemand dit soort trekjes vertoont, weet je ook beter hoe je met deze persoon moet omgaan. Geef bijvoorbeeld je grenzen aan, zodat de narcist je voortaan vaker met rust laat. 

Leestip: Omgaan met manipulatie.

Welk kenmerk was voor jou de grootste verrassing? Laat het me gerust weten!

Ben je het zat om gevangen te zitten in een giftige relatie met een narcist?

Overwin narcistisch misbruik en vind je weg naar vrijheid en zelfvertrouwen

Ontdek hoe de narcist je in zijn greep houdt

Begrijp waarom loslaten zo ingewikkeld is

Hervind je zelfvertrouwen en vrijheid

Lees verder over deze cursus
Astrid de Haan, eigenaar
van Leven Vol Lef

9 gedachten over “De kenmerken van narcisme herkennen”

  1. Ik ben een man van 19 jaar oud. Ik heb het gevoel dat ik een paar van deze eigenschappen herken in een meisje waar ik nu meer dan een jaar verliefd op ben. Ik heb haar gezien als een engel en ik dacht dat zij de meest perfecte persoon op aarde was. Nu denk ik dat ze zich zo voor probeert te doen. Het doet mij pijn om dat te beseffen. Het geeft mij ook een bevrijdend gevoel. Het doet mij ook pijn dat ‘de narcist’ in dit artikel een ‘hij’ wordt genoemd.

    Beantwoorden
    • Beste Wisse,

      Goed dat je jouw verhaal deelt en dat je er achter komt dat een relatie met dit meisje niet gezond voor je is. Om wille van de leesbaarheid gebruikt ik de hij-vorm, ook omdat dit toch vaker mannen dan vrouwen betreft. Er komen ook nog artikelen aan waarin het om vrouwelijke narcisten gaat.
      Ik wens je veel sterkte in jouw weg naar een gezonde relatie.

      Hartelijk groet,

      Astrid
      Leven Vol Lef

      Beantwoorden
  2. Mijn partner vertoont een aantal eigenschappen en ik probeer zoveel mogelijk feitelijk te zijn. :
    Voortdurend bijzonder druk met haar uiterlijk. Vindt het bijzonder belangrijk om er goed uit te zien. Als er foto’s gemaakt worden, en dat moet heel vaak, wordt er uitgebreid geposeerd. Ze vindt ook erg belangrijk dat ook ik er ook altijd goed uitzie.
    Ze kan bijzonder slecht tegen kritiek. Ze heeft geen of nauwelijks geduld voor mij. Maakt over de meest onbelangrijke dingen enorme problemen en lijkt dat belangrijker te vinden dan een goede verstandhouding met mij met als excuus dat ze „temperament heeft en emoties“ terwijl ze weinig opheeft met mijn emoties. Ze is voortdurend bijna obsessief bezig met spullen. De éne keer zijn het nieuwe gordijnen, de week daarop een nieuwe kast. De volgende keer een nieuwe bank. Daar wordt zelden bij overlegd met mij. Het is behoorlijk moeilijk om een goed gesprek met haar te voeren omdat ze bijna altijd wel komt tot verwijten naar mij toe. Een gesprek gaat al snel richting een meningsverschil en niet zelden naar een ruzie. De enige manier om dit soort „brandjes te blussen om te voorkomen dat het huis afbrandt“ is haar voortdurend uit te leggen dat ik niet de intentie heb haar pijn te doen en te zeggen dat ik van haar houd.

    Beantwoorden
    • Beste Joost,

      Duidelijke omschrijving! Een goed voorbeeld voor andere lezers om zich in te herkennen. Zorg wel goed voor jezelf en pas je niet aan alles maar aan voor de vrede.

      Hartelijke groet,

      Astrid
      Leven Vol Lef

      Beantwoorden
  3. Helaas herken ik in elke tekst over narcisme, pathologische leugenaar mijn ex.
    Hoort makkelijk beïnvloedt worden door bv vrienden en verslavingsgevoeligheid mbt drank/drugs hier ook bij?
    En bij gesprekken hierover de reactie dat er een probleem wordt aangepraat richting hem en dat hij helemaal geen problemen heeft?
    Ook merk ik dat hij wel heel bang is om mij kwijt te raken en ik wel een ”invloed” op hem heb. Als ik bv echt bij mijn standpunt blijf mbt tot iets niet willen dan kan hij hier eerst boos over worden maar komt later terug met sorry en kan dan op dat moment iets veranderen zoals ik het graag zou zien.

    Beantwoorden
    • Beste Egel,

      De dingen die je benoemt passen heel goed in het plaatje van een narcist. Het is belangrijk goed en direct je grenzen aan te geven en geen discussies aan te gaan. Veel sterkte!

      Hartelijke groet,

      Astrid
      Leven Vol Lef

      Beantwoorden
  4. ik voel mezelf ontzettend dom. ik leef al 34 jaar met een narcist. Ik geloof heel erg om mekaar binnen een relatie ruimte te geven…..alleen besef ik me pas de laatste 2 jaar dat HIJ alle ruimte had maar ik niet. Het doodzwijgen nadat ik iets leuks heb gedaan…..het ruzie zoeken en alles is mijn schuld…..het liegen…….het vreemd gaan…….de relatie met de kinderen……mij niet kunnen steunen na verlies van mijn ouders……zijn omgang met geld……ik kan zo nog een aantal uren door gaan. Ik ben nu zo verschrikkelijk eenzaam, schaam me zo dat ik dit allemaal heb laten gebeuren…
    Zelfbeeld is 0, geen idee hoe verder, ik heb niks, alles staat op zijn naam….hoe kom ik los, na 34 jaar is alles zo verweven…..

    Beantwoorden
    • Beste Jorien,

      Bijna elk persoon die te maken heeft (gehad) met een narcist zal direct herkennen dat het een hele tijd duurt voor je herkent dat je in een ongezonde relatie zit. Ondertussen is er ook al veel emotionele en mentale schade aangericht waardoor je moeite hebt om los te komen van een narcist en je zelfvertrouwen weer op te bouwen. Toch is het niet onmogelijk. Ik adviseer je om wat meer artikelen over narcisme te lezen op mijn website en ook haakt mijn cursus precies in op jouw verhaal en waar je mee worstelt. Wellicht is het ook iets voor jou: https://www.levenvollef.nl/narcisme-cursus/

      Hartelijke groet,

      Astrid
      Leven Vol Lef

      Beantwoorden
  5. Mijn relatie met een narcist heeft ruim anderhalf jaar geduurd. Eigenlijk waren er heel snel rode vlaggen maar wuifde het weg en dacht het komt wel goed, ik was zo verliefd het is wel 10 keer over geweest en etterlijke malen wees hij mij de deur terwijl ik niks verkeerds deed, vervolgens 2 dagen later miste hij me en vroeg ie of ik kwam en ik ging weer terug. Nu is er in de tussentijd heel veel gebeurd te veel om hier te benoemen en te bizar voor woorden , hulp wilde hij niet en hij kon van vrolijk naar chagarijig en boos gaan. Echt heel bizar. Waar hij zich druk om maakte is voor ons normale mensen niet te bevatten. Ook ging ik vreemd in zijn gedachten dan steeds ging hij weer op
    De datingsites terwijl we amper weer zogenaamd uit elkaar waren. Hij wilde al mijn aandacht hij was ziekelijk jaloers gewoon eng., en controleerde mij overal op. Hij dreigde net zelfmoord dat noemde hij steeds weer op. Nu heb ik een fout gemaakt en gelogen maar heb dat meteen eerlijk gezegd voelde me als kat in het nauw en kreeg paniek. Ik hou helemaal niet van liegen maar ben ook totaal me zelf niet. We zijn nu anderhalve week verder en zondag was ie niet meer boos en hadden we goed contact op de app een dag later waren we weer terug bij af ik ben een leugenaar een oneerlijk wijf terwijl we het hebben besproken blijft ie er inhangen. Hij is wel de oorzaak van het hele gebeuren nu is het dood stil en hoor ik niks meer. En wat ik nog het ergste vind is dat ik krijg overal de schuld van terwijl ik zorgzaam lief attent behulpzaam en altijd mijn liefde heb gegeven en is er geen waardige afsluiting hij blijft boos. En op alles heeft ie me geblokkeerd, en dat vind ik echt heel erg. Liefs Brenda

    Beantwoorden

Plaats een reactie