Schaam je minder vaak voor jezelf met deze 11 tips

“Je moet je schamen voor jezelf!” Je hoort het mensen regelmatig zeggen als iemand iets doet wat niet past bij de waarden en normen van de maatschappij. 

Schaam jij je (te) vaak? Lees dan deze 11 tips om van dat, vaak onterechte, rotgevoel af te komen.

1. Veroordeel je gevoelens niet

Stel, jij hebt op de vrijdagmiddagborrel van je werk iets te diep in het glaasje gekeken. Het weekend daarna schaam je je enorm voor je overdreven gedrag. Dat dansje op de tafel was misschien wat te veel van het goede. En dan moet je maandag iedereen weer onder ogen komen…

De truc is om het oké te vinden dat je je schaamt. Jezelf veroordelen of zwelgen in negatieve gedachten en zelfmedelijden heeft totaal geen nut. Je voelt je er alleen maar beroerder door. 

Als je je gevoelens van schaamte de ruimte geeft, word je daar direct rustiger van. Je hoeft je tenminste niet meer tegen dat rotgevoel te wapenen. Laat het er zijn. Anderen doen ook wel eens dingen waar ze later met een rood hoofd aan terugdenken.

Lees ook: Tips om van een onrustig gevoel af te komen.

2. Vraag je af of je gedachten realistisch zijn

Als je iets hebt gedaan waar je je voor schaamt, stap je nogal makkelijk in een negatieve spiraal. Je misstappen blijven zich bij elke gedachtekronkel verder uitvergroten en je schaamtegevoel groeit gestaag mee. 

Roep jezelf op dit soort momenten alsjeblieft een halt toe. Gedachten zijn maar gedachten. Soms liggen ze mijlenver van de werkelijkheid. Bekijk eens van een afstandje wat er nu echt gebeurd is.

Komen je gedachten nog wel met de realiteit overeen? Negen van de tien keer is het antwoord nee. Zo’n realitycheck brengt je weer met beide benen op de grond. De schaamte blijkt bijna altijd te groot of zelfs totaal ongegrond. 

3. Laat je ideaalbeeld los

We hebben allemaal een ideaalplaatje in ons hoofd; een beeld van onszelf, zoals we het graag zien. Schaamte is het logische gevolg van een situatie waarin je niet aan dat ideaalbeeld kan voldoen.

Maar waar komt jouw ideaalplaatje eigenlijk vandaan? Stel jezelf de volgende reflecterende vragen:

• Van wie moet je zo streng voldoen aan de normen en waarden die je jezelf oplegt? 
• Op welke manier helpt je ideaalbeeld jou? 
• Hoe staat het je in de weg?
• Wat zou je doen als je niet aan het ideaalplaatje hoeft te voldoen?

Kortom: kijk eens kritisch naar de dingen die jij jezelf oplegt en bevrijd jezelf van vastgeroeste denkbeelden. Die passen nu misschien veel minder goed bij je dan toen je ze jezelf oplegde of opgelegd kreeg. Door deze zaken los te laten, ga je ruimte ervaren voor wie je echt bent.

Lees tip: Wat je kunt doen aan een ongelukkig gevoel.

4. Heb geen geheimen

Soms schaam je je zó hevig voor iets, dat je er jarenlang met niemand over durft te praten. Wat er niet is, bestaat niet, zo besluit je. 

Helaas is niets minder waar. Dat wat je wegstopt, gaat onderhuids aan je vreten. Het beïnvloedt zelfs je gezondheid. Je kunt zowel geestelijke als lichamelijke klachten krijgen door een heftig gevoel van schaamte. 

En daar blijft het niet bij. Geheimen en het bijbehorende schaamtegevoel hebben ook een negatieve uitwerking op je relaties. Een deel van jezelf is aanwezig, maar onzichtbaar. Dat staat een volledig open band met anderen in de weg.

Wees dus open naar de mensen die je vertrouwt. 

Carmen Schumann, docent-onderzoeker aan de Universiteit voor Humanistiek, legt in het volgende fragment aan de hand van een film uit hoe destructief schaamte en geheimen kunnen zijn. 

5. Vergeef jezelf

In tip 1 gaf ik je mee dat het goed is als je je schaamtegevoelens accepteert. Jezelf vergeven is de volgende stap. Zoals ik eerder al zei, maakt iedereen fouten. Ook jij. En dat is oké. 

Als je jezelf nog maandenlang op je donder geeft voor die ene misstap, wordt je leven knap zwaar. De negatieve gedachten stapelen zich op en stress ligt op de loer. 

Vergeving is daarom een groot goed. Het geeft jezelf de ruimte om over je verlammende schuldgevoel heen te stappen.

Ook voor anderen is het prettig als je met jezelf in het reine bent. Je wordt er een prettiger en rustiger persoon door. Mensen vangen bewust en onbewust die signalen op. 

6. Stel je kwetsbaar op

Ben jij die collega die flink heeft afgegeven op de baas terwijl die achter je stond? Of die vriendin die de spiegel van je partners auto heeft afgereden? Wees daar dan eerlijk over naar anderen. Durf je schaamte te laten zien. 

Mensen waarderen kwetsbaarheid. Ze vinden het prettig als jij laat zien dat je ook gevoelens van schaamte hebt. Niet voor jou natuurlijk, maar voor zichzelf. Ze krijgen daardoor het vertrouwen dat ze zelf ook kwetsbaar mogen zijn.

Natuurlijk zijn er altijd mensen die zich keihard blijven opstellen. Zij willen jouw gevoelens niet kennen of er iets mee kunnen. Vraag jezelf bij die mensen af of ze wel daadwerkelijk zo goed bij jouw persoonlijkheid passen. 

Het is nooit leuk om vriendschappen te laten gaan. Onthoud wel dat je de deur voor nieuwe mensen openzet als je jezelf kwetsbaarder opstelt. 

7. Zeg ja tegen je eigen groei

Als je je makkelijk voor jezelf schaamt, houd je jezelf daarmee klein. Je zegt als het ware tegen jezelf dat je er niet toe doet, omdat je niet goed genoeg bent. Daar kleeft een enorm risico aan: je saboteert je eigen ontwikkeling. 

Wees je gerust bewust van de dingen die volgens jou niet goed zijn aan jezelf. Maar sta erboven. Weet dat je meer bent dan alleen je fouten en je mindere eigenschappen. Je hebt prachtige kwaliteiten. En die vragen erom verder tot bloei te komen. 

Leestip: De voordelen van alleen leren zijn.

Stop dus met twijfelen en houd jezelf niet klein. Groei en voel je krachtig. Je zult zien dat de gevoelens van schaamte daardoor steeds verder naar de achtergrond verdwijnen.  

8. Laat perfectionisme los

Schaamte komt voort uit het gevoel dat je niet voldoet aan de norm. Als jij een pleaser bent, zijn de normen van de ander heilig voor jou. Het liefst wil je dat de ander jou als perfecte persoon ziet. En jij jezelf dus ook.

Zo’n perfect plaatje geeft schaamte alle kans om uit te groeien tot een enorm monster. Bij iedere kleine misstap val je immers weer wat verder van je sokkel. 

Daarom wil ik je vragen je perfectionisme los te laten. Je bent niet perfect en hoeft dat ook niet te zijn. Pas wanneer je daar zelf in gelooft, krijgt dat destructieve gevoel van schaamte minder kans. Een goede reden om eens met dit thema aan de slag te gaan, dus!

Als je trouw aan perfectionisme te hoog is, doe je nooit iets.

David Foster Wallace, Amerikaanse schrijver

9. Onderzoek het verschil tussen schaamte en schuld

Schaamte en schuld lijken op elkaar, maar betekenen zeker niet hetzelfde. Wel komen ze beide voort uit het gevoel dat je iets fout hebt gedaan. 

Wanneer je je schuldig voelt, betekent dat waarschijnlijk dat je met je actie het welzijn van een ander negatief hebt beïnvloed. Je hebt bijvoorbeeld een belangrijk bestand van een collega gewist. Daarover voel je je ontzettend schuldig. Bovendien schaam je je voor de domheid van je actie.

Over dat dansje op de tafel tijdens die borrel kun je je echter bijna niet schuldig voelen. Niemand anders was daar de dupe van (tenzij je anderen hebt meegesleurd natuurlijk). Je kunt je er wel voor schamen.

Bedenk bij een gevoel van schaamte steeds of er een schuldgevoel achter zit. Waarom dat van belang is, lees je bij de volgende tip. 

Leestip: Ontdek meer over jezelf door vaker alleen te zijn.

10. Kom in actie of laat los

Nu je weet of je je alleen schaamt of ook schuldig voelt, kun je op de juiste manier reageren op je rotgevoel. Hoe je dat doet, hangt af van de bebronning ervan. 

Komt het gevoel alleen voort uit schaamte? Dan kun je die negatieve emotie net zo goed meteen loslaten. Schaamte brengt je namelijk helemaal niets. Vooral niet als je erin blijft hangen. 

Voel je ook schuld? Kom dan in actie. Laat de gedupeerde weten dat je je rot voelt over wat er gebeurd is. Bied je welgemeende excuses aan. 

Het is natuurlijk nog steeds aan de ander of die jouw excuses accepteert. Toch doe je er altijd goed aan om je oprechte verontschuldigingen neer te leggen. Mede daardoor zal je schaamtegevoel afnemen. 

11. Laat verwachtingen en oude overtuigingen los

Verwachtingen en overtuigingen zijn de bron van teleurstelling en schaamte. In je hoofd hebben ze zich ontwikkeld tot gedachten die jij voor waarheid aanneemt. Ze komen voort uit ervaringen die jij je hele leven hebt opgedaan.

Het is dus ook niet zo raar dat ze nogal hardnekkig zijn. En dat je je schaamt als je niet aan je eigen verwachtingen kunt voldoen of je overtuigingen niet na kunt leven. 

Wees je daarom bewust van het feit dat jouw gedachten niet per se waar zijn. En dat je ze best los mag laten. 

Schaamte: leuk voor even

Dat je je even schaamt voor een misstap, is helemaal niet erg. Wel hoop ik dat je door deze tips nu weet hoe je overmatige schaamte de deur wijst. Jij verdient een leven waarin schaamte niet die irritante, verlammende rol speelt. 

Hoe kom jij van je schaamtegevoelens af? Ik hoor het graag van je in een reactie!