Hoe word je trots op jezelf?

Trots op jezelf zijn: de ene persoon kan dat zonder enige gêne, de ander ervaart ieder gevoel dat ook maar enigszins op trots lijkt als een misplaatste vorm van arrogantie. 

Waar komt dat verschil vandaan? En hoe zorg je ervoor dat jij weer trots op jezelf kunt zijn, zonder je daar schuldig of rot over te voelen?

Waarom is trots zijn op jezelf zo belangrijk?

Misschien ben jij wel iemand die trots zijn moeilijk vindt. Dan is het extra belangrijk dat je inziet wat het belang van trots is. 

Allereerst is trots een pijler waar geluk op steunt. Wanneer je oprecht positief kunt aankijken naar wie je bent en wat je hebt bereikt, kun je je ook echt gelukkig voelen. 

Een beetje bescheidenheid is natuurlijk helemaal niet slecht. Maar als je door jouw gebrek aan trots regelrecht de afgrond van onzekerheid in tuimelt, heb je niets aan die ingetogen houding. 

Oké, terug naar de basis: trots maakt dat je je gelukkig kunt voelen. En dat geluksgevoel is dan weer belangrijk voor je vermogen om gezonde, hechte relaties op te bouwen. 

Probeer dat maar eens te doen als je niet tevreden bent met jezelf. 

Juist. Dat lukt niet. 

Trots zijn op jezelf en tevredenheid over wie je bent zijn randvoorwaarden voor een goede relatie met anderen. Of het nu om je partner gaat, om je familieleden of om een goede vriend. 

Verder ben je, als je trots bent op jezelf, niet afhankelijk van de waardering van andere mensen. Natuurlijk is het leuk als iemand je een compliment geeft en je prestaties of persoonlijkheid op waarde weet te schatten.

Maar uiteindelijk ben jij degene aan wie je de rest van je leven vast zit. Dan is het wél zo handig als je met jezelf door een deur kunt. 

Een ander belangrijk voordeel van trots als eigenschap: je laat niet zo snel over je heen lopen. Door jouw gevoel van eigenwaarde zullen mensen je niet zo snel voor hun karretje spannen. Je straalt immers uit dat je niet bang bent voor afwijzing of een confrontatie. 

En wist je dat trots aanstekelijk werkt? Als je laat zien dat je trots bent op het feit dat je je doelen hebt bereikt, zetten de mensen om je heen waarschijnlijk ook sneller die extra stap. Jouw trots werkt als een motivator!

Tenslotte, en dit is nog wel de belangrijkste van allemaal, kan alleen jij je innerlijke wezen met een diep gevoel van liefde en zelfvertrouwen vervullen. Ieder ander die lovend over jou spreekt, vervult slechts tijdelijk die taak. 

Alleen jij kunt ervoor zorgen dat dat goede gevoel blijft hangen. Dat je je trots écht voelt. Dat je écht tevreden bent met wie jij bent. 

Leestip: Hoe kun je leren van alleen zijn?

Het verband tussen zelfvertrouwen, prestaties en trots 

Sommige mensen verwarren trots met zelfvertrouwen. Hoewel ze veel met elkaar te maken hebben, betekenen die 2 termen niet hetzelfde. 

Als jij iemand bent met veel zelfvertrouwen, lukt het je waarschijnlijk vrij gemakkelijk om je trots te voelen over jezelf. 

Wanneer je echter een negatief zelfbeeld hebt, en dus weinig zelfvertrouwen, heb je misschien het gevoel dat je dingen moet doen om jezelf trots te maken. Dat je prestaties moet leveren die in het oog springen.

Neem bijvoorbeeld Lena (39). Tot haar dertigste had ze een gebrek aan zelfvertrouwen. Ze bedacht continu fysieke uitdagingen voor zichzelf die haar trots zouden maken: bergen beklimmen, marathons lopen, monstertochten fietsen…

Regelmatig bereikte ze haar doel: ze liep de marathon in een zeer nette tijd en stond bovenop de Kilimanjaro. Wat was ze steeds trots op zichzelf. 

Er was alleen 1 probleem: haar zelfvertrouwen werd er niet groter van. Korte tijd na haar prachtige prestatie doofde het vlammetje van trots in Lena’s hart. Ze vond dat ze zichzelf opnieuw moest bewijzen. 

En dit keer… moest de berg nog hoger zijn. Of technisch moeilijker. De marathon werd een ultratrail van 60 kilometer. Uiteindelijk putte ze zichzelf volledig uit en belandde ze in een burn-out. 

Mijn punt: goede prestaties brengen je misschien even een gevoel van trots, maar als je een negatief zelfbeeld hebt, is zelfs een prestatie van wereldformaat niet goed genoeg. Het moet altijd beter. 

Trots draait niet om prestaties, maar om wie je bent. En een positief zelfbeeld kan je daarbij van dienst zijn. 

Waarom trots zijn op jezelf zo moeilijk kan zijn

Zoals ik al aangaf, is een trots en zelfverzekerd gevoel niet voor iedereen vanzelfsprekend. Ik leg je nu uit waar het aan kan liggen dat je je niet trots kunt voelen. 

A. Gebrek aan zelfvalidatie

De eerste is direct te belangrijkste: een gebrek aan trots en een lage zelfvalidatie gaan hand in hand. Eerder schreef ik al wel eens over het fenomeen zelfvalidatie. 

In het kort krijgt jouw zelfvalidatie de kans te groeien als de relatie tussen jou en je ouders in balans is. Nou ja, als het geven en ontvangen binnen die relatie in balans is.

Geven doe je bijvoorbeeld door goed je best te doen op school, of door een baan te nemen die je ouders trots maakt. 

Het is echter van groot belang dat jouw geven door je ouders wordt gezien. En dat jij merkt dat het wordt gezien. 

Soms hebben ouders moeite te laten zien dat ze het geven van hun kind ontvangen hebben. Ze hebben het bijvoorbeeld te druk met hun belangrijke baan of hebben simpelweg niet van huis uit meegekregen dat zo’n ontvangstbevestiging belangrijk is. 

In dat laatste geval krijgt je zelfvalidatie niet de kans volledig tot ontwikkeling te komen. En die mindere zelfvalidatie hangt dan weer nauw samen met dat gebrek aan trots. 

Als je ouders je in je jonge leven nooit of te weinig hebben laten blijken dat ze waarderen wat jij voor hen deed, heb je niet geleerd je echt trots en goed over jezelf te voelen. 

Dat gevoel van trots ontbreekt in je latere leven dan ook vaak.

Een lage zelfvalidatie hangt vaak samen met een leven dat in het teken staat van pleasegedrag of perfectionisme. 

B. Gebrek aan goede voorbeelden

Misschien hebben jouw ouders juist wel altijd laten blijken hoe trots ze op je zijn. 

Maar als ze je vervolgens, verbaal of non-verbaal, ook de boodschap meegaven dat je bescheiden moest zijn en dat je al je goede eigenschappen maar voor normaal moest aanzien, heeft jouw gevoel van trots nooit de kans gehad echt te groeien.

De trots mocht er immers niet echt zijn. Jij moest je gedeisd houden, bescheiden blijven en als grijze muis naar de achtergrond verdwijnen.

Begrijp me niet verkeerd; ouders geven zo’n boodschap niet mee omdat ze denken dat hij goed voor je is. Vaak leven ze de waarden en normen na waar ze zelf mee grootgebracht zijn. Of zijn de omstandigheden zodanig dat een negatieve gebeurtenis, zoals ziekte of overlijden, al hun energie opslokt. 

Het is veel moeilijker om trots op jezelf te zijn als je thuis direct of indirect hebt meegekregen dat trots zijn iets is voor arrogante mensen. 

Als je vroeger thuis hebt gezien dat je ouders stevig in hun schoenen stonden en trots waren op zichzelf, kun je zelf ook makkelijker dat trotse gevoel bij en over jezelf creëren. 

C. Nare ervaringen 

Vorig jaar sprak ik met Koen, een jongen van 18 jaar. Hij was op de middelbare school veel gepest, omdat hij erg slim was en altijd de hoogste cijfers van de klas haalde. 

Deze nare ervaring heeft Koen flink pijn gedaan. Eigenlijk leerde hij van zijn klasgenoten dat het niet oké was om goed te scoren. Dat je er dan niet bij hoorde. Hoe kun je dan nog trots op jezelf zijn, vroeg hij zich af. 

Dit is maar een voorbeeld van een ervaring die jouw gevoel van eigenwaarde en trots flink onderuit kan halen. Koen kon er niet meer op vertrouwen dat zijn goede cijfers een positieve uitwerking hadden. Zijn klasgenoten bewezen hem het tegendeel. 

Hoe word je trots op jezelf? 

Zo zie je maar dat het echt niet raar is als het jou niet zomaar lukt om trots op jezelf te zijn. Gelukkig zijn er wel manieren om daar wat aan te doen. Deze tips geven je weer een andere, positieve kijk op trots zijn. 

1. Kijk niet steeds naar anderen

Als je trots wilt zijn op jezelf, moet je jezelf niet continu vergelijken met anderen. Er zijn namelijk altijd mensen die iets beter kunnen dan jij. Of die volgens jou mooier haar of een knapper gezicht hebben. 

In jouw leven moet het over jou gaan; niet over anderen. Er zijn vast dingen waar jij trots op kunt zijn. Die je nu bijvoorbeeld beter kunt dan een tijd geleden. 

2. Sta open voor je eigen positieve kanten

Als jij jezelf in de spiegel aankijkt, zie je dan nog wel dingen waar je trots op bent? Of kun je alleen maar dingen opnoemen die je niet goed vindt aan jezelf? 

Als dat laatste het geval is, moet je een manier gaan zoeken waarop je weer open kunt staan voor de mooie kanten van jouw persoonlijkheid. De volgende tip gaat je daarbij helpen. 

3. Schrijf elke dag op waar je trots op bent

Sta eens wat vaker stil bij de dingen die jij goed vindt aan jezelf. Waar ben jij trots op? Wat waardeer je aan jezelf? Schrijf die zaken elke dag op in een speciaal dagboekje.

Het hoeft echt niet te gaan om enorme prestaties. Juist niet. Het gaat erom dat jij jezelf weer gaat waarderen. Vaak is het dan makkelijker om met iets kleins te beginnen, zoals het feit dat je haar goed zat vandaag.  

4. Stap uit je comfort zone

Soms moet je jezelf een beetje uitdagen om uit die negativiteit te komen. Doe dan eens iets wat ver buiten je comfort zone ligt. Je kunt natuurlijk gaan parachutespringen, maar praten met die leuke jongen in de trein is ook een prima start.

Leestip: Oude patronen leren herkennen en doorbreken

Doe iets wat je eng vindt. Dan kun je daarna extra trots op jezelf zijn. Want je hebt het wél gedaan!

5. Waardeer ook de kleine successen

Vergeet niet dat ook de kleine successen van belang zijn. Je hoeft echt niet alleen trots te zijn op de grote sprongen die je maakt. 

Weet ook de kleine zaken op waarde te schatten. Bijvoorbeeld als je voor het eerst tegen die veeleisende collega ingegaan bent. Wees trots! 

6. Zie je kwaliteiten niet als een vanzelfsprekendheid

Wanneer je een laag zelfbeeld hebt, kun je meestal weinig tot niets opnoemen waarop je trots bent. Als je dan een ander vraagt wat die van jou vindt, komt er vaak een hele rits positieve eigenschappen voor de dag.

Dat zijn misschien de eigenschappen die jij als vanzelfsprekend bent gaan beschouwen. Nieuwsflits: geen enkele karaktereigenschap is vanzelfsprekend. 

Ben jij secuur? Werk je altijd heel gestructureerd? Iemand anders zou een moord doen voor die eigenschappen. Durf ze dus op waarde te schatten. 

7. Schep goede randvoorwaarden

Als jij die trots een flinke boost wilt geven, is het belangrijk dat je goede randvoorwaarden schept. 

Leef gezond: ga op tijd slapen, sport regelmatig en eet gevarieerd. Als je dat doet, zit je in een mum van tijd lekkerder in je vel. En een positief gevoel bevordert je trots! 

8. Werk aan je zelfvalidatie 

En last but not least: als je een lage zelfvalidatie hebt, moet je daar eerst mee aan de slag. Zolang die niet op orde is, zijn alle bovenstaande tips namelijk tegen dovemansoren gezegd. 

Deze opgave is nog niet zo makkelijk. Je zult hiervoor met een kritische blik naar je kindertijd moeten kijken. Laat de interactie tussen jou en je ouders nog eens rustig de revue passeren. 

Doe dat met een professional die weet waar hij het over heeft en oordeelloos kan luisteren naar jouw verhaal. 

Weer blij met jezelf

Zoals je in dit artikel hebt kunnen lezen, is trots zijn op jezelf niet zo vanzelfsprekend als het lijkt. Wees daarom alleen al trots op het feit dat je iets met dit gegeven wilt doen. 

Neem mee wat je uit dit artikel geleerd hebt en ga er op je gemak mee aan de slag. Werk stap voor stap. En kom je er niet uit? Schakel gerust hulp in. 

Welke tip neem jij mee om je trotse gevoel op te krikken?