Gezondheidscoaches en psychologen roepen het te pas en te onpas: “Je moet goed voor jezelf zorgen!” Maar hoe doe je dat dan? En waarom is voor jezelf zorgen eigenlijk zo belangrijk? Ik vertel je hoe het zit in dit artikel.
Waarom goed voor jezelf zorgen zo belangrijk is
Veel mensen, vooral mensen die willen pleasen, vinden zorgen voor anderen de normaalste zaak van de wereld. En juist die mensen vergeten vaak voor zichzelf te zorgen. Ze plaatsen het geluk van de ander daarmee vóór hun eigen geluk. Als je voor jezelf zorgt, ben je egoïstisch, vinden ze.
Maar daarmee gaan ze voorbij aan het belang van goede zelfzorg. Simpel gezegd kun je alleen voor een ander zorgen als je eerst goed voor jezelf zorgt.
Met een goede zelfzorg creëer je een stabiele basis, waarop je zelf gemakkelijk terug kunt vallen. En pas als je die hebt, heb je echt ruimte voor de ander. Zonder dat je jezelf daarbij opzij zet.
En of zelfzorg egoïstisch is? Nee, meestal niet. Zolang jij de wensen en belangen van de ander niet uit het oog verliest, is er met zelfzorg niets mis. Juist niet.
Verschillende soorten zelfzorg
Goed voor jezelf zorgen kun je op verschillende niveaus doen. Je denkt al snel aan de lichamelijke en geestelijke kant van zelfzorg.
Die twee zijn inderdaad heel belangrijk. Als je ervoor zorgt dat je lichamelijk fit bent en mentaal gezien lekker in je vel zit, heb je al heel wat stappen gezet naar een gezonde versie van jezelf.
Toch zijn er meer kanten van jezelf waar je goed voor dient te zorgen. Denk bijvoorbeeld ook eens aan de gezondheid van je brein. Je hersenen hebben ook uitdaging nodig, net als de rest van je lichaam.
Zorg er dus voor dat je ook regelmatig op intellectueel niveau wordt uitgedaagd. Dat hoeft zeker niet continu, want dan overvraag je jezelf.
Dat laatste geldt overigens voor alle aspecten van zelfzorg. Regelmatig sporten is goed voor je, maar zorg ook dat je de nodige ontspanning krijgt. Tijd voor jezelf is fijn, maar het is ook prettig als er leuke sociale activiteiten in je agenda staan.
Kortom, een goede balans is heel belangrijk.
Waarom goed voor jezelf zorgen soms lastig is
Zoals ik eerder al schreef, vinden sommige mensen het moeilijk om goed voor zichzelf te zorgen. Ze denken liever aan anderen dan aan zichzelf.
Vaak zijn dit mensen die thuis hebben meegekregen dat naastenliefde belangrijk is. Misschien gaven hun ouders die boodschap letterlijk aan hen mee. Of gaven ze simpelweg dat voorbeeld, door altijd klaar te staan voor anderen en zichzelf daarbij weg te cijferen.
Wanneer je als kind continu wordt ondergedompeld in deze gedragspatronen, is het ontzettend moeilijk daar in een later stadium vanaf te stappen. Je bent het als normaal gaan beschouwen dat de ander voor jezelf komt.
Daarbovenop komt een fenomeen dat loyaliteit heet. Een kind is loyaal aan zijn ouders. In bovenstaand voorbeeld zou het voor een (volwassen) kind heel raar voelen als hij ineens de zorg voor zichzelf boven die van de ander ging plaatsen. Daarmee zegt het kind eigenlijk: “Mijn ouders hebben het niet goed gedaan.” En juist dat gevoel is ontzettend moeilijk te verdragen.
Dit soort (loyaliteits)processen gebeuren meestal onbewust. Maar het is zeker interessant om eens stil te staan bij de redenen die maken dat jij liever voor anderen zorgt dan voor jezelf. Want zodra je je daarvan bewust bent, kun je ermee aan de slag.
Wil jij leren welke invloed je gedachtenpatroon heeft op je gevoel en gedrag? Lees dat eens verder over het ABC-model in het artikel over de RET-methode.
Misschien lukt het jou best om beter voor jezelf te zorgen, maar ben je nog wat onzeker over de wijze waarop je dat moet doen. Hieronder geef ik je 17 bruikbare tips die je op weg helpen.
Deze tips omvatten zowel het lichamelijke als het geestelijke aspect van goede zelfzorg.
17 bruikbare tips voor een goede zelfzorg
1. Plan dagelijks een rustmoment in
In Nederland heerst een cultuur van hard werken. Als je hard werkt, ben je van betekenis voor de maatschappij. Dat is natuurlijk prachtig, maar zorg wel dat je hier niet in doorslaat.
Af en toe een rustmoment heb je simpelweg nodig om de batterij weer op te laden.
Plan daarom dagelijks een moment van rust. Een moment waarop je helemaal niets hoeft. Dan kun je de er volgende dag weer met hernieuwde energie tegenaan.
2. Leef vaker in het moment
Je bent met de ene taak bezig, maar denkt ondertussen al na over de dingen die je daarna nog moet doen. Zelfs tijdens het eten draait je hoofd op volle toeren.
Is dit herkenbaar voor jou? Dan geef ik je de volgende tip: leef wat vaker in het moment.
Ben je aan het eten? Richt je focus dan op je maaltijd. Geniet ervan. Laat dat moment niet verpesten door allerlei hersenspinsels.
Deze vorm van bewustzijn is niet per se makkelijk, maar kan wel veel opleveren. Oefening baart kunst!
3. Let bewust op je ademhaling
Ademen doe je continu. Als je stress hebt, wordt je ademhaling echter weleens te snel of oppervlakkig. Sommige mensen houden zelfs, geheel onbewust, hun adem in als ze geconcentreerd ergens mee bezig zijn.
Wees je bewust van je ademhaling. Een diepe buikademhaling zorgt al voor een ontspannen gevoel.
Online zijn veel filmpjes te vinden die je helpen bij een goede ademhaling. Bij de ene video is de ademhaling onderdeel van een meditatie, bij de andere word je zonder poespas begeleid naar een diepe buikademhaling.
4. Creëer een rustige leefomgeving
Kijk ook thuis eens om je heen. Zie je in je leefomgeving veel dingen die voor overbodige prikkels zorgen? Neem dan eens de tijd om die zaken weg te halen.
Begin met 1 ruimte in je huis waar je vaak bent. Door het wegnemen van spullen, maar ook werkgerelateerde zaken, creëer je niet alleen rust in je huis, maar ook in je hoofd.
5. Ga naar buiten
Soms hoef je maar kleine aanpassingen te doen om al heel veel te bereiken. Mijn 5e tip is relatief simpel: haal regelmatig een frisse neus. Het liefst maak je een wandeling ergens in de natuur.
Onderzoek toont aan dat mensen die in een groenere omgeving leven, gemiddeld genomen een betere gezondheid hebben dan mensen die omringd worden door betonnen gebouwen. Dat geldt zowel voor de fysieke als de mentale gezondheid.
Dat is volgens mij reden genoeg om dagelijks de natuur even op te zoeken.
6. Beweeg
En als je nou tóch naar buiten gaat, voeg daar dan meteen een simpele, nieuwe routine aan toe: beweging!
Wees gerust, je hoeft echt geen marathon te gaan rennen of honderden kilometers te fietsen om goed voor jezelf te zorgen. Wat ik al eerder aangaf, geldt hier ook: houd het lekker in balans. Regelmatig een stevige wandeling doet ook al wonderen.
7. Let op je voedings- en slaapschema
Waarschijnlijk heb je deze tip al vaker langs zien komen: goed voor jezelf zorgen betekent ook voldoende rust én een gezond voedingspatroon.
Ga elke dag op hetzelfde tijdstip slapen en sta ook iedere dag op hetzelfde tijdstip op. Ja, zelfs in het weekend. Dat constante ritme levert je uiteindelijk een uitgerust gevoel op.
Gezonde voeding zorgt voor een gezond en fit lichaam. Vind je het moeilijk om jezelf gezonde eetgewoontes aan te wennen? Ga dan eens langs bij een voedingscoach.
8. Maak tijd vrij voor jezelf
Mijn eerste tip was om dagelijks een rustmoment in te plannen. Dat kun je alleen doen als je heel bewust tijd voor jezelf vrijmaakt. Houd je agenda daarom op bepaalde tijdstippen van de dag leeg.
Lees ook: Hoe word ik beter in alleen zijn?
Zet een kruis door je vrije uur, zodat voor jezelf heel zichtbaar blijft dat je you-time hebt ingepland. Neem je een dag(deel) vrij? Doe hetzelfde: zet dat kruis. Het helpt!
9. Blijf in contact
Tijd voor jezelf is tijd voor jou. Maar hoe fijn het ook is om af en toe even lekker in je coconnetje te kruipen, menselijk contact is essentieel voor een goede, stabiele gezondheid.
Lees ook: Wat is goede communicatie?
Maak dus regelmatig tijd voor vrienden of familie en breng quality time door met je partner. En nee, dat betekent ook nu niet dat je dagelijks mensen moet zien. Hoe vaak je met anderen afspreekt, hangt af van je eigen behoeftes.
10. Neem invloed waar het kan
Heb jij vaak stress omdat alles altijd tegenzit? Grote kans dat je te veel ruimte geeft aan zelfmedelijden. En dat is killing als je tot die gezonde versie van jezelf wilt komen…
Zelfliefde betekent ook dat je je leven op een positieve manier beïnvloedt waar dat maar kan. Vind je het moeilijk om aan je dagelijkse portie beweging te komen? Spreek een paar keer per week met iemand af en trek er samen op uit.
Maak je dus los van dat verlammende zelfmedelijden.
11. Kijk bewust naar de positieve dingen
Een tip die in hetzelfde straatje past is deze: wees je bewust van de dingen die wél goed gaan in je leven.
Vaak zijn we geneigd om te kijken naar de dingen die niet goed gaan of beter kunnen. Maar waarschijnlijk is er ook al heel veel wél goed. Hoe fijn is het als je daar met enige regelmaat van kan genieten?
12. Waardeer en accepteer jezelf
Echt goed voor onszelf zorgen kunnen we alleen als we onszelf ook daadwerkelijk waarderen om wie we zijn. Met al onze minpunten en beperkingen. Het geeft zoveel rust als je dat kan.
Dat is voor de perfectionisten onder ons makkelijker gezegd dan gedaan. Behoor jij ook tot die groep? Lees dan in mijn artikel over perfectionisme wat je kunt doen om eens wat milder naar jezelf te zijn.
13. Neem lichamelijke klachten serieus
Voel je je lichamelijk niet goed? Heb je weinig energie of ervaar je klachten gerelateerd aan stress, zoals hoofdpijn of een stijve nek en schouders? Luister naar dit soort klachten. Ze staan ergens voor.
Ga eens na of je de bron van de stress kunt achterhalen, zodat je die (voor zover dat kan) weg kan nemen.
14. Houd een dagboek bij
Als je een dagboek bijhoudt, krijg je meer inzicht in je gedachten en gevoelens. Ik bedoel niet dat je dagelijks moet beschrijven wat je allemaal doet. Richt je in plaats daarvan op de manier waarop je die dingen beleeft.
- Wat deden bepaalde activiteiten of gebeurtenissen met je?
- Waar kreeg je energie van? Waar juist niet?
- Op welke momenten kwam je écht tot rust?
Kortom, maak eens inzichtelijk wat bepaalde gebeurtenissen in je leven met je doen. Stop daar dagelijks een beetje tijd in en je zult zien dat je sneller in kunt grijpen als dat nodig is.
15. Stuur bij waar nodig
En dat ingrijpen hoort er soms bij. Als jij op je werk bijvoorbeeld continu over je grenzen gaat, kun je daar pas iets mee doen als je dat van jezelf weet. Vaak sluipt zo’n gewoonte erin en heb je amper door dat je steeds te veel doet.
Zodra je weet wat er anders moet, kun je die dingen veranderen. Jij staat aan het roer van je eigen leven en dat maakt je direct een sterker mens.
16. Leer ‘nee’ zeggen
Deze tip linkt wel aan de vorige. Het heft in eigen handen nemen doe je onder meer door vaker ‘nee’ te zeggen. Tenminste, als dat nodig is.
Stel dat jij de hele tijd maar ‘ja’ zegt op ieder verzoek van anderen. Dan leef je niet je eigen leven, maar word je geleefd. En dat is verre van ideaal als je goed voor jezelf wilt zorgen.
17. Reflecteer op je eigen handelen
Als laatste wil ik je vragen kritisch te blijven kijken naar je eigen handelen.
Doe je iets fout? Dat is helemaal niet erg. Los het op en leer ervan. En als je iets goed hebt aangepakt, word je je daarvan pas echt bewust als je op de situatie terugkijkt.
Zelfreflectie is een ideale manier om jezelf wat extra zelfliefde te bezorgen.
Goed voor jezelf zorgen heeft grote effecten
Als je goed voor jezelf zorgt, zorg je indirect ook goed voor anderen. Daarmee ben je dus niet alleen goed voor jezelf, maar ook voor de maatschappij.
En ook al is het soms makkelijker gezegd dan gedaan, ook jij bent in staat om jezelf dat beetje extra liefde te geven. Geloof daarin!
Welke tip ga jij binnenkort uitproberen?