Last van een lage eigenwaarde? Dit moet je weten!

Een lage eigenwaarde heeft heel veel negatieve effecten op je welzijn. Je twijfelt continu aan jezelf of schaamt je zelfs voor wie je bent en wat je doet. 

In deze blog vind je meer informatie over het fenomeen eigenwaarde. Ook krijg je tips waarmee je jouw gebrek aan eigenwaarde een flinke boost geeft.

Wat is de betekenis van eigenwaarde?

De term ‘eigenwaarde’ kent vele synoniemen en betekenissen: zelfwaardering, zelfrespect, een positief zelfbeeld, zeker zijn van jezelf… Ze komen allemaal op hetzelfde neer.

Als je een hoge eigenwaarde hebt, betekent dat dat je je zeker voelt over jezelf. Je vertrouwt op je eigen kunnen en voelt je goed over wie je bent en wat je doet. 

In het beste geval voel je je positief over alle aspecten van jezelf. Maar ook als je een aantal (belangrijke) eigenschappen op een positieve manier beoordeelt, kom je al een eind in de richting van een gezonde eigenwaarde. 

Je kunt bijvoorbeeld trots zijn op je sportprestaties, op je werk- of studieresultaten of op de relatie die je hebt met je vrienden en familieleden. 

Over het algemeen geldt dat een goede basis ook garant staat voor zelfvertrouwen op dit soort deelaspecten van je leven. 

Werkt het dan andersom ook? Groeit je eigenwaarde wanneer je beter presteert op die losse vlakken? 

Nee, dat is niet het geval. 

Je voelt je dan vaak op die gebieden wel beter, bijvoorbeeld omdat je een goede prestatie hebt geleverd. Toch draagt zo’n positieve ervaring niet bij aan je algemene gevoel van zelfvertrouwen. 

Lees ook: 10 Tips om van een onrustig gevoel af te komen.

Anderzijds kunnen negatieve ervaringen, zoals een ontslag of de beëindiging van je relatie, wel een negatieve invloed hebben op jouw eigenwaarde. 

Kortom: mensen met een hoge eigenwaarde worden sneller positief bevestigd, terwijl mensen met een lage eigenwaarde juist sneller hun zelfvertrouwen zien kelderen bij vervelende of negatieve ervaringen. 

Waarom is een gezonde eigenwaarde belangrijk?

Zoals je hierboven hebt kunnen lezen, draagt een goed gevoel van eigenwaarde bij aan succeservaringen. Je denkt simpelweg sneller positief over iets als het met je zelfwaardering goed zit. 

Andersom word je door een lage eigenwaarde kwetsbaarder. Steeds als er iets mis gaat, zie je dat immers als een bevestiging voor het feit dat je niet deugt. 

Daarmee neemt de kans op stress en spanningsklachten significant toe. Door een lage eigenwaarde loop je zelfs meer kans op de ontwikkeling van psychiatrische stoornissen, zo is uit onderzoek gebleken. 

In 1943 publiceerde klinisch psycholoog Abraham Maslow voor het eerst de piramide van Maslow, die hij baseerde op zijn motivatie-theorie. 

Maslow rangschikte in zijn piramide alle behoeften van de mens op volgorde van belangrijkheid. Onderaan staan de belangrijkste behoeften. Pas als aan die behoeften zijn voldaan, voel je de wens om te streven naar een hoger niveau in de piramide. 

Zoals je ziet, staat ook zelfwaardering in de piramide benoemd. Pas als je een goede eigenwaarde hebt, voel je de behoefte te streven naar zelfontplooiing. 

Omgekeerd kunnen mensen met een lage eigenwaarde zichzelf dus nooit in alle volledigheid ontwikkelen. Hun creativiteit en identiteit blijven geremd door het feit dat ze zichzelf minder waard voelen. 

Meer over de piramide van Maslow lees je in dit boek, dat Maslow zelf schreef. 

Wat zijn oorzaken van een lage eigenwaarde?

Een lage eigenwaarde wordt gevoed door je innerlijke criticus. Dat is het stemmetje in je hoofd dat continu roept dat je niet goed genoeg bent of dingen niet goed genoeg doet. 

Deze innerlijke criticus is vaak te koppelen aan de perfectionist die in je schuilt. Je hebt moeite dingen maar half te doen. Continu zoek je je eigen grenzen op en daag je jezelf uit over die grenzen heen te gaan. 

Dit streven naar perfectionisme wordt overigens niet alleen van binnenuit gevoed. De laatste jaren draagt ook onze cultuur een aardig steentje bij aan dit gedrag. 

In de Nederlandse maatschappij accepteren anderen je pas echt als je je volledige potentieel benut. Als je matig presteert, heb je niet genoeg gedaan, is het devies. 

Je kunt wel raden waar dat toe leidt: ontspanning is steeds moeilijker te bereiken en stress steekt de kop op. 

Toch is het interessant verder te kijken dan enkel naar deze buitenste laag van de menselijke psychologie. Want die lage eigenwaarde kan dan wel gevoed worden door deze maatschappelijke aspecten; de basis ligt vaak echt in jezelf. 

Zelfvalidatie

De mate van eigenwaarde die je bezit, hangt nauw samen met je zelfvalidatie. Zelfvalidatie is een term uit het contextuele gedachtegoed, waarbij de verbinding tussen jou en je omgeving centraal staat.

Als je geboren wordt, ontvang je van je ouders je leven. Dat is het grootste cadeau dat je als mens ooit zult krijgen. Als gevolg daarvan ben je vanaf je geboorte geneigd je ouders dingen terug te geven. Je staat als het ware bij hen in de schuld. 

Je geeft een lieve lach, je doet je best op school of je past je gedrag aan naar de wensen van je ouders. 

Zolang je ouders jouw geven zien en dat ook laten blijken, kan je zelfvalidatie gaan groeien. En een gezonde dosis zelfvalidatie leidt op zijn plaats weer tot een positiever zelfbeeld. 

Anderzijds komt je zelfvalidatie niet tot volle ontwikkeling als je ouders niet in staat zijn jouw geven te ontvangen. Hetzelfde geldt als ze niet (kunnen) laten blijken dat ze het op prijs stellen wat je voor hen doet.

Stel dat je op de middelbare school met een fantastische cijferlijst naar huis kwam. De ene 8 na de andere prijkte op je rapport, maar je vader had alleen maar oog voor die 5 voor wiskunde. 

Een volgende keer zou jouw gevoel van trots niet meer zo groot zijn, tenzij je die onvoldoende had weggewerkt. En dan nog zou je vader die 6 voor wiskunde waarschijnlijk maar matig vinden. 

Je kunt je voorstellen dat dit soort situaties niet goed zijn voor je zelfvertrouwen. Als je zelfvalidatie in je kinderjaren niet de kans kreeg zichzelf te ontplooien, heeft dat nogal wat gevolgen, ook in je volwassen leven:

• Je kunt jezelf niet zien als waardevol.
• Je bent ervan overtuigd dat je dingen niet goed genoeg doet.
• Dit soort negatieve overtuigingen wordt almaar bevestigd als iets niet lukt.
• Je wilt continu mensen pleasen om toch dat gevoel van zelfrespect te krijgen. 
• Je gebrek aan eigenwaarde wordt alleen maar groter.
• Psychische klachten, zoals een burn-out, liggen op de loer. 

Lees ook: De waarde van wat vaker alleen durven zijn.

Kenmerken van een lage eigenwaarde

Een lage eigenwaarde is te herkennen, als je de symptomen tenminste ziet. Daarom zet ik hier een aantal van die symptomen voor je op een rijtje. Een lage eigenwaarde uit zich in de volgende kenmerken:

A. Je weet niet goed waar jouw talenten liggen

Omdat je steeds het gevoel hebt dat wat je doet niet goed genoeg is, kun je je eigen talenten niet benoemen. Daardoor wordt het veel moeilijker om toe te werken naar bepaalde doelen; simpelweg omdat je die doelen niet goed weet te omschrijven.

Als iemand jou vraagt wat jouw talenten zijn en jij moet diegene het antwoord schuldig blijven, is dat een teken aan de wand. Vraag je dan eens af hoe het met jouw eigenwaarde gesteld is. 

B. Je verwacht altijd het beste van jezelf

Van een ander kun je het prima hebben als hij voor een 6 of een 7 gaat. Zelf zou je dat echter nooit kunnen. Jij gaat alleen maar voor ultieme perfectie, met die gedachte dat je daar jezelf vast beter door voelt.

Omdat je eigenwaarde door dit gedrag niet zal stijgen, is zelfs perfectie echter niet goed genoeg… Uiteindelijk raak je ‘leeggegeven’ en uitgeput. 

C. Je roept steeds over jezelf dat je dingen niet kunt

Stel, iemand vraagt je de aanpak van je werkzaamheden te veranderen. Jij hebt daar moeite mee, want voor je gevoel kan je helemaal niet op die nieuwe manier werken! Vol zelfmedelijden zeg je dat dan ook tegen iedereen die het wil horen. 

Lees ook: Hoe leer ik mijn negatieve gedachten om te buigen (RET-methode).

Dit soort negatieve gedachtes kun je maar niet loslaten. Ze leiden echter alleen maar tot een nog lager gevoel van eigenwaarde. Je probeert het immers niet eens en beleeft daardoor ook geen succes. 

D. Jouw succes meet je alleen af aan je geld en je status

Dat je eigenlijk heel onzeker bent, blijkt ook uit het feit dat jouw succesgevoel enkel groeit door een groeiende bankrekening, nieuwe spullen of een hogere status. 

Wie je in de kern bent, is niet belangrijk voor jou. Jij bent van mening dat het gaat om wat je presteert.

Met een beetje prestatiedrang is niets mis. Het houdt je scherp. Maar wat als jij jezelf alleen nog maar wat waard vindt als je iets presteert? Hoe sta je dan in het leven als dingen even tegenzitten? 

Zelftest

Wil je weten of deze symptomen van een lage eigenwaarde ook op jou van toepassing zijn? Check dan eens deze test. 

5 tips voor het vergroten van je eigenwaarde

Het mag duidelijk zijn dat het vergroten van je eigenwaarde waardevol kan zijn voor jezelf. Daarom geef ik je nu een aantal tips om dat voor elkaar te krijgen. 

1. Ga na waar jouw lage eigenwaarde vandaan komt

Zodra je een idee hebt hoe jouw gebrek aan eigenwaarde heeft kunnen ontstaan, kun je het probleem aanpakken bij de bron. 

Is jouw gebrek aan zelfrespect te linken aan de afwezigheid van erkenning die je van je ouders kreeg? Zet je gedachten en gevoelens daarover dan eens op een rijtje met een professional. 

Leestip: Hoe kun je oude negatieve patronen doorbreken?

Die stuurt je met de vaardigheden die hij bezit weer de positieve richting op. De kans is zelfs aanwezig dat je uitgedaagd wordt hierover te spreken met je ouders. Dat is spannend, maar kan wel enorm waardevol zijn in je zoektocht naar meer zelfvertrouwen en een hogere eigenwaarde.

2. Leer jezelf beter kennen

Het klinkt misschien raar, maar het kan echt: leer jezelf beter kennen. Dat kost soms wat moeite, maar het kan wel heel waardevol zijn. Vraag jezelf eens af:

• waar je voor staat, wat jouw waarden zijn;
• wat je belangrijk vindt in het leven;
• waar je goed in bent;
• waar je onzeker van wordt. 

Als je beter weet wie je bent en waar je voor staat, kun je makkelijker ergens naartoe werken. Dat verhoogt je gevoel van eigenwaarde. Lukt het jou niet om zelf je gedachten en gevoelens op een rijtje te krijgen? Laat een professional je dan helpen. 

Leestip: Tips om beter te worden in alleen zijn.

3. Omgeef jezelf met positieve mensen

Soms merk je dat mensen om jou heen heel veel energie slurpen. Ze praten slecht over je en uiten kritiek over elke stap die je zet. Dat draagt niet bij aan een hogere eigenwaarde. Sterker nog; het speelt een rol in de verlaging ervan.  

Lees ook: Wat is goede communicatie?

Zorg daarom dus altijd voor veel positieve mensen in je omgeving. Je zult zien dan dat hun welgezindheid aanstekelijk werkt. Je gaat het glas zelf ook vaak als halfvol zien! 

4. Durf complimenten te ontvangen

Wanneer mensen jou prijzen om de wijze waarop je met een moeilijke kwestie bent omgegaan, mag je dat compliment best in ontvangst nemen. Ook al voelt het tegennatuurlijk.

Het is oké om van een compliment te genieten. 

Uiteindelijk vergroten die complimenten je gevoel van eigenwaarde. Je zelfvertrouwen wordt groter en daardoor ga je je ook zekerder gedragen. De spiraal naar boven is ingezet!

5. Ga regelmatig sporten

Je vraagt je misschien af wat sporten met jouw eigenwaarde te maken heeft. 

Het antwoord is simpel: veel! 

Ten eerste maak je, als je langere tijd achter elkaar in een duurtempo beweegt, endorfinen aan. Endorfinen zijn stofjes die jouw gevoel van geluk vergroten. Ideaal dus als je jezelf niet zo snel happy voelt. 

Ten tweede draagt sport bij aan een gezonde levensstijl. Je zit daardoor lekkerder in je vel. Deze boost voel je niet alleen in je lijf, maar ook in je gevoelens en gedachten. Je brein werkt namelijk nauw samen met de rest van je lichaam. Als je je fit voelt, veranderen je hersenen dus ook in een bonk enthousiasme. 

Een hogere eigenwaarde leidt tot meer zelfvertrouwen

Eigenlijk is het simpel: hoe hoger je eigenwaarde, hoe beter het is gesteld met je zelfvertrouwen. 

Toch kan het nog knap ingewikkeld zijn om de bron van je slecht ontwikkelde eigenwaarde te achterhalen en aan te pakken. Ik hoop dan ook van harte dat je iets aan bovenstaande informatie en tips hebt gehad.

Wat heb jij gedaan om je eigenwaarde te verhogen?